Demonstrativpronomen

Das Forum für professionelle Latinisten und Studenten der Lateinischen Philologie

Moderatoren: Zythophilus, marcus03, Tiberis, ille ego qui, consus, e-latein: Team

Demonstrativpronomen

Beitragvon marcus03 » Sa 24. Jul 2021, 16:36

Kann auch bei einem Relativsatz, bei dem das Pronomen mit einer Präposition verwendet wird,
das Demonstrativum wegfallen?

(Is?), cum quo/quocum cenari soleo, aegrotus est.
Aegrotus est (is), quocum ...

Offendi (eos?), pro quibus pugnavisti.
marcus03
Pater patriae
 
Beiträge: 11399
Registriert: Mi 30. Mai 2012, 06:57

Re: Demonstrativpronomen

Beitragvon iurisconsultus » Sa 24. Jul 2021, 17:09

Ich kann‘s auf die Schnelle nicht beweisen, aber ich wüsste nicht, warum gerade hier eine Ausnahme von der Regel zu machen wäre, dass das Antecedens weggelassen werden kann.
Qui statuit aliquid parte inaudita altera,
aequum licet statuerit, haud aequus fuit.
(Sen. Med. 199-200)
Benutzeravatar
iurisconsultus
Dictator
 
Beiträge: 1238
Registriert: Di 31. Dez 2013, 15:37
Wohnort: Lentiae, in capite provinciae Austriae Superioris

Re: Demonstrativpronomen

Beitragvon marcus03 » Sa 24. Jul 2021, 17:26

Im MBS §587,7 finde ich:
Das Demonstrativum fällt v.a. weg, wenn es im Nom. und Akk. steht, in anderen Fällen nur selten.
marcus03
Pater patriae
 
Beiträge: 11399
Registriert: Mi 30. Mai 2012, 06:57

Re: Demonstrativpronomen

Beitragvon Sapientius » Mo 26. Jul 2021, 07:31

Es kann wegfallen, sollte aber nicht.
Sapientius
Censor
 
Beiträge: 910
Registriert: Mi 8. Jan 2020, 09:00

Re: Demonstrativpronomen

Beitragvon ille ego qui » Mo 26. Jul 2021, 08:20

Der erste Satz kommt mir ganz falsch vor, die anderen beiden zumindest fragwürdig ;)
Ille ego, qui quondam gracili modulatus avena
carmen et egressus silvis vicina coegi,
ut quamvis avido parerent arva colono,
gratum opus agricolis, at nunc horrentia Martis
arma virumque cano ...
ille ego qui
Augustus
 
Beiträge: 6888
Registriert: Sa 3. Jan 2009, 23:01

Re: Demonstrativpronomen

Beitragvon marcus03 » Di 27. Jul 2021, 10:50

ille ego qui hat geschrieben:Der erste Satz kommt mir ganz falsch vor, die anderen beiden zumindest fragwürdig

Warum? :?
Causas accuratiores, quaeso, afferas!
marcus03
Pater patriae
 
Beiträge: 11399
Registriert: Mi 30. Mai 2012, 06:57

Re: Demonstrativpronomen

Beitragvon ille ego qui » Di 27. Jul 2021, 15:59

Der Usus scheint mir aufgrund von Sprachgefühl und Lektürerfahrung so zu sein (und ich vermute, du hattest die Intuition bereits selbst ; )
Leider kann ich dazu nicht mehr sagen. Ich hatte ja bewusst geschrieben: „… kommt mir vor …“ :-)
Zu beweisen, dass etwas UNgebräuchlich ist, gestaltet sich naturgemäß schwer.
Aber vergleiche mal mit dem Deutschen:

Unproblematisch: „Wer das liest, ist dumm.“
vs.
Mindestens holprig: „Wem Grün steht, ist ein Frühlingstyp.“
Ille ego, qui quondam gracili modulatus avena
carmen et egressus silvis vicina coegi,
ut quamvis avido parerent arva colono,
gratum opus agricolis, at nunc horrentia Martis
arma virumque cano ...
ille ego qui
Augustus
 
Beiträge: 6888
Registriert: Sa 3. Jan 2009, 23:01

Re: Demonstrativpronomen

Beitragvon marcus03 » Di 27. Jul 2021, 16:28

vgl:
Wem das nicht passt, soll vortreten!
Wen du meinst, weiß der Kuckuck!
Wessen Handy das ist, ist unbekannt.
Von wem das stammt, weiß niemand.

Was spricht dagegen? Holpert das wirklich? Du bist der Germanist! :wink:

Gefunden im Netz:
„Wem das nicht passt, hat das Recht und die Möglichkeit, das Land zu verlassen“ (Walter Lübcke)
marcus03
Pater patriae
 
Beiträge: 11399
Registriert: Mi 30. Mai 2012, 06:57

Re: Demonstrativpronomen

Beitragvon iurisconsultus » Di 27. Jul 2021, 16:28

Haece locutus vocat (eum), quocum bene saepe libenter …

Ennius, Annales 234
Qui statuit aliquid parte inaudita altera,
aequum licet statuerit, haud aequus fuit.
(Sen. Med. 199-200)
Benutzeravatar
iurisconsultus
Dictator
 
Beiträge: 1238
Registriert: Di 31. Dez 2013, 15:37
Wohnort: Lentiae, in capite provinciae Austriae Superioris

Re: Demonstrativpronomen

Beitragvon ille ego qui » Di 27. Jul 2021, 16:32

Dass sich Ausnahmen finden (wie fast immer, wenn man nur lange genug sucht), wurde ja schon angedeutet. Danke für das Beispiel!
Ille ego, qui quondam gracili modulatus avena
carmen et egressus silvis vicina coegi,
ut quamvis avido parerent arva colono,
gratum opus agricolis, at nunc horrentia Martis
arma virumque cano ...
ille ego qui
Augustus
 
Beiträge: 6888
Registriert: Sa 3. Jan 2009, 23:01

Re: Demonstrativpronomen

Beitragvon iurisconsultus » Di 27. Jul 2021, 16:39

Hat mich 5 Minuten gekostet: https://latin.packhum.org/search?q=Quocum :lol:

Aber es stimmt sicher, dass solche Ellipsen nicht gebräuchlich waren.
Qui statuit aliquid parte inaudita altera,
aequum licet statuerit, haud aequus fuit.
(Sen. Med. 199-200)
Benutzeravatar
iurisconsultus
Dictator
 
Beiträge: 1238
Registriert: Di 31. Dez 2013, 15:37
Wohnort: Lentiae, in capite provinciae Austriae Superioris

Re: Demonstrativpronomen

Beitragvon iurisconsultus » Di 27. Jul 2021, 16:54

ille ego qui hat geschrieben:Mindestens holprig: „Wem Grün steht, ist ein Frühlingstyp.“


Das ist mE ein auch in meinen Augen „holpriger“ (aber wer definiert das?), aber dennoch standardsprachlicher freier Relativsatz a la „Wer nicht hören will, (der) muss fühlen.“
Qui statuit aliquid parte inaudita altera,
aequum licet statuerit, haud aequus fuit.
(Sen. Med. 199-200)
Benutzeravatar
iurisconsultus
Dictator
 
Beiträge: 1238
Registriert: Di 31. Dez 2013, 15:37
Wohnort: Lentiae, in capite provinciae Austriae Superioris

Re: Demonstrativpronomen

Beitragvon ille ego qui » Di 27. Jul 2021, 17:06

Das ist die Crux an vielen Fragen (nicht nur) der „hermeneutischen“ Fächer ;)
Die Holprigkeit bei den genannten bzw. konstruierten Beispielen entsteht wohl primär (!) durch bestimmte Kasus-Kombinationen bzw. Nicht-Kongruenzen.
Ille ego, qui quondam gracili modulatus avena
carmen et egressus silvis vicina coegi,
ut quamvis avido parerent arva colono,
gratum opus agricolis, at nunc horrentia Martis
arma virumque cano ...
ille ego qui
Augustus
 
Beiträge: 6888
Registriert: Sa 3. Jan 2009, 23:01

Re: Demonstrativpronomen

Beitragvon Lychnobius » Sa 31. Jul 2021, 09:39

marcus03 hat geschrieben:vgl:
Wem das nicht passt, soll vortreten!
Wen du meinst, weiß der Kuckuck!
Wessen Handy das ist, ist unbekannt.
Von wem das stammt, weiß niemand.

Was spricht dagegen? Holpert das wirklich? Du bist der Germanist! :wink:

Irgendwie kommt es mir vor, als gehörte nur das erste Beispiel zum Thema. Enthalten die Sätze 2-4 nicht einen indir. Fragasatz?
Benutzeravatar
Lychnobius
Aedilis
 
Beiträge: 74
Registriert: Di 5. Dez 2017, 12:48

Re: Demonstrativpronomen

Beitragvon iurisconsultus » Sa 31. Jul 2021, 10:49

Könnte man nicht Satz 1 auch als indirekten Fragesatz deuten?: Wer soll vortreten?
Ich bin aber kein Germanist.

Im Duden finde ich bei den indirekten Fragesätzen:
Wer das getan hat, soll sich melden. Wer soll „sich melden? – Der Täter.
Qui statuit aliquid parte inaudita altera,
aequum licet statuerit, haud aequus fuit.
(Sen. Med. 199-200)
Benutzeravatar
iurisconsultus
Dictator
 
Beiträge: 1238
Registriert: Di 31. Dez 2013, 15:37
Wohnort: Lentiae, in capite provinciae Austriae Superioris

Nächste

Zurück zu Lateinische Philologie



Wer ist online?

Mitglieder in diesem Forum: 0 Mitglieder und 8 Gäste