de Pomerania 2 (ma deficiat)

Korrektur und Hilfestellungen bei Übersetzungen für die Schule und das Leben sowie deutsch-lateinische Übersetzungen für Nichtlateiner

Moderatoren: Zythophilus, marcus03, Tiberis, ille ego qui, consus, e-latein: Team

de Pomerania 2 (ma deficiat)

Beitragvon sinemetu » Fr 7. Jun 2013, 11:05

Bild

, mox tamen per conjugia et alia pacta iterum Marchionibus cessit, sic tamen, ut si Marcionu(m) stemma deficiat ea (provincia; terra) ad Pomeranos revertatur: Et versa vice, si Pomerani, quod Deus avertat, Pomerania cedat Marchionibus. Pomerelliam Mestovinus Primislao Poloniae Principi ex Sorore nepoti Testamento donavit, et si filiam a matre avulsit. Megapolenses etiam belli inter Pomeranos et Marchiones tempore Dargunum, Stavenhagia(m)*, Brodam, Ivenacum a Pomeranis fundatum eripuere. Ut sic Gryphus ille Pomeranicus ea(n)dem cum Romana Aquila fortunam, plumis à varijs variè avulsis, exp(e)rtus fuerit. Haec tanta damna DEI benignitas aliquà parte compensavit Anno j325. Principatus Rugiae et Anno j357. Comitatus Gutzcoviae, morte suorum Dominorum, accessione. Hodie Pomeraniae illi limites, qui in hac tabula notati. Ab occidente Megapoli; à meridie Ukermarchiae; a Notapeliote Neomarchiae; ab oriente Pomerelliae sexto ferme ab urbe Dantisco lapide, iungitur. Totum Septentrionale latus illi claudit Orientale mare. Cuijus longitudo licet longe ultra 60. miliaria se extendat, latitudo tamen raro ultra j2, plerumq(ue) 10, 8, 7 milliarum, Circa Colbergam etiam ad 4 Mil. coarctatur. Latitudo locoru(m) ex tabulà patet.
.

Was meint "Feder ausgerissen"? - etwa Sporen verdient? Nein, wohl eher kleinere Gebietsgewinne.)


Aus Stavenhagen macht er Stavenhagiam der Ort heißt wohl SteffensHag, Hanshagen, Dietrichshagen, von Hag, Hecke, Hofstatt. Nun wird Sankt Stefanus draus, weil der Schreiber wohl Griechisch konnte.


..nun aber dennoch durch Heirat und andere Verträge an wiederum die Brandenburger gelangte, unter der Bedingung, wenn dem Stamm der Brandenburgern es einst an Nachfolgern fehle, diese Gebiete wieder an die Pommern fielen, und andersherum, wenn den Pommern, was Gott abwenden möge, es einst an Nachfolgern fehle, ginge Pommern an die Märker. Mestovinus, schenkte Pomerellen dem Primislao, dem Princeps Polens, dem Neffen aus dem Testament schwesterlicherseits, auch wenn es die Tochter von der Mutter losreißt. Die Mecklenburger raubten zur Zeit des Krieges zwischen Pommern und Brandenburg das von den Pommern gegründete Dargun, Broda, Ivenak und Stavenhagen. So wurde der Greif, jener Pommersche, nachdem er verschiedene Federn verschiedenen ausgerissen glücklich mit dem Römischen Adler erfahren. Diese ganzen Schäden erstattete die Güte GOTTES im Jahre 1325 anderen Ortes zurück. Die Herrschaft Rügens und 1357 die Grafschaft Gützkows fiel mit dem Tod ihrer Herren zurück. Heute sind die Grenzen Pommerns jene, die in dieser Karte eingezeichnet: Im Westen wird es durch die Grenze die Mecklenburgs, gegen Mittag die der Uckermark, von Südosten* her die der Neumark, von Osten die Pomerellens, von der Stadt Danzig ungefähr den 6. Meilenstein entfernt, eingeschlossen. Die ganze nördliche Seite schließt jenem (Lande) die Ostsee ab. Dessen Länge erstreckt sich über 60 Meilen, obwohl die Breite sich selten über 12, meistens über 10, 8, 7 Meilen, um Kolberg kaum 4 Meilen verengt. Die (geogr.) Breite der Orte ist aus der Karte ersichtlich.


Das Rote ist Unverstanden!

Bild

Divisa illa (Provincia) olim in Citeriorem et Ulteriorem. Illa Ducatus Stetinensem et Pomeraniam co(m)plexa ab occidente ad montem Gollenberg, prope Cuslinum se extendit. Quod inter fluvium Parsanta et Vistula interjectu(m) est, ad ulteriorem relatum fuit. Iam (?) illa* distribuitur in 4 Ducatus, unu(m) Principatum, j Episcopatu(m), i Comitatum, et 2 Domin(i)a. Primus Stettinu(m), quod à populis, qui ante Christum natum haec loca inhabitarunt, Sedinum vocatum est, inter Penam et Inam interjectus, secundus inter Inam et Wipperam, proprie Pomerania dictus, Tertius Caßubia, quae olim potiorem Pomerelliae partem complexa, jam circa Lebeburgum et Butovium situs, Quartus Vandalia, circa Rummelsburgum, Rugewaldiam, Slaviam et Stolpam; Principatus Rugiae olim suo(s) reges habuit, et inter illos Odoacru(m), qui Italiam quondam armis belli subjugavit. Ad hunc Stralesundium, Bardum, Tribbeseha, Grimma, Loitzium (et) aliaeque urbes *Spectarunt, praeter illam, q(uae) Rugia jam proprie dicitur. Diameter ejus tantum 7 miliarum sed circumferentia vel 70 ob varia maris divertigia (et) sinus atq(ue) anfractus litorum. insulas et peninsulas. Longe olim fuit major, quippe cum Insula Ruden con....


* evntll villa - das Haus, aber für Fürstenhaus nimmt man doch casa, oder?


Jenes (Land) ist geteilt in eine jenseitige (Provinz) und diesseitige (Provinz). Diese Provinz des Herzogtums zusammengefasst in Stettin und Pommern, erstreckt sich vom Westen bis zum Gollenberge bei Köslin. Was zwischen den Flüssen Persante und Weichsel gelegen gehörter jener. Schon jene wird eingeteilt in 4 Herzogtümer, eine Fürstentum, ein Bistum, 1 Grafschaft und 2 Herrschaften. Das erste ist Stettin, was von den Leuten, die jene Orte vor Christi Geburt bewohnten, Sedin genannt worden ist, zwischen Peene und Ina gelegen, das zweite zwischen Ina und Wippet, das eigentliche Pommern genannt, das Dritte ist die Kaschubei, welche einst eher als Teil Pomerellens mit diesem zusammengefasst gewesen, , schon um Lebeburg und Bütow gelegen, viertens Vandalia, um Rummelsburg, Rügenwalde, Schlawe und Stolpe gelegen. Das Fürstentum Rügen hatte einst seine eigenen Könige, und unter ihnen befand sich Odoaker, der Italien einst mit Waffen* des Krieges unterjochte. Bis heute trachten sie nach Stralsund, Barth, Triebsees, Grimmen, Loitz und anderen Städten außer jenen, die Rügen schon zu eigen genannt werden. Der Durchmesser der Insel desselben beträgt kaum 7 Meilen, der Umfang jedoch etwa 70 wegen der verschiedenen großen Buchten und Strände* des Meeres, angebrochenen Küsten, Inseln und Halbinseln. Viel früher war es größer, da ja mit der Insel Ruden...

*Was sind eigentlich Waffen, wenn man Waffen des Krieges von denen des Friedens unterscheidet?
*divertigium hab ich mal mit Strand übersetzt, weil man sich dort vergnügt (divergiert). Ist im Georges nicht zu finden.
Hab ich die reichsrechtlichen Titel (Dukatus, Principatus, Comitatus, Dominium, etc.) richtig übersetzt?
Zuletzt geändert von sinemetu am Mo 10. Jun 2013, 09:57, insgesamt 12-mal geändert.
Quaestor sum, quaerere quaerique possum ...
sinemetu
Senator
 
Beiträge: 4476
Registriert: Mo 2. Apr 2012, 18:02

Re: storia della pomerania parte seconda -Bitte Kontrolle

Beitragvon Laptop » Fr 7. Jun 2013, 17:13

Hab ich die reichsrechtlichen Titel (Dukatus, Principatus, Comitatus, Dominium, etc.) richtig übersetzt?
Ja. Dominium würde ich mit “Anwesen” oder “Landgut” wiedergeben.

Arma wurde einst i. S. v. Rüstzeug verstanden. Es gab Rüstzeug für den Schüler (arma scholastica), d. h. Feder und Papier. Es gab Defensivwaffen, wie Brustpanzer etc. Und schließlich auch Angriffswaffen, das ist was wir heute unter “Waffen” verstehen.
SI·CICERONEM·ÆMVLARIS·VERE·NON·VIVAS (get a life!) OBITER·DICTVM·BREVITAS·DELECTAT (keep it short and simple = kiss)
Benutzeravatar
Laptop
Augustus
 
Beiträge: 5738
Registriert: Sa 12. Mai 2007, 03:38

Re: storia della pomerania parte seconda -Bitte Kontrolle

Beitragvon Tiberis » So 9. Jun 2013, 13:25

sinemetu hat geschrieben:1)Wer ist Gryphius? Ist Aquila Romana das Kaiserliche Heer? Was meint "Feder ausgerissen" etwa Sporen verdient?
2)sexto ferme ....,wenn Lapis Stein(wurf) bedeutet, was soll dann sexto? gramm. unklar.
3)*ardeo - brennen, coardeo unbekannt - Bedeutung?? coardtatur?? coardatur ist im Netz zu finden....

4)*Weiß jemand, warum der Südosten "blaue Marke" heißt? Notapelis kommt in der Literatur als Südosten vor, aber wohl sehr selten. Wer hat dies griech.-Lat. Bastard geprägt?


ad 1) gryphius = greif; das wappentier Pommerns, genauso wie der adler für das röm. reich.
ad 2) lapis = meilenstein. also : ca. 6 meilen von Danzig
ad 3) coardtatur = coartatur (verengt sich)
ad 4) notapeliotes (südosten) kommt von notus (südwind) + apeliotes (ostwind; eig. der von der sonne her wehende wind > απ ηλιου)
ego sum medio quem flumine cernis,
stringentem ripas et pinguia culta secantem,
caeruleus Thybris, caelo gratissimus amnis
Benutzeravatar
Tiberis
Pater patriae
 
Beiträge: 11900
Registriert: Mi 25. Dez 2002, 20:03
Wohnort: Styria

Re: storia della pomerania parte seconda -Bitte Kontrolle

Beitragvon sinemetu » So 9. Jun 2013, 14:13

Danke Tibers, kann mir allerdings nicht vorstellen, daß dies alle Manchi sind .....

ad 4) notapeliotes (südosten) kommt von notus (südwind) + apeliotes (ostwind; eig. der von der sonne her wehende wind > απ ηλιου)


notus, i, m - der Südwind - steht im Georges. Ich habe bei der Annnahme dieser sehr überzeugenden Theorie noch den kleinen Haken, daß es "notapeliotes" heißt, es aber nach lat. Muster dann "ab notopeliote" heissen müsste, falls notus lat. dekliniert wird .... oder ist das als griech. Fremdwort übernommen worden?

und noch was: Würde απ η'λιου nicht zu αφηλιου werden, wie beim Perihel und Aphel der Ellypse?
Quaestor sum, quaerere quaerique possum ...
sinemetu
Senator
 
Beiträge: 4476
Registriert: Mo 2. Apr 2012, 18:02

Re: de Pomerania 2 (ma deficiat)

Beitragvon sinemetu » So 9. Jun 2013, 18:12

Hallo Laptop, danke für Deinen immensen Fleiß ....

was heißt denn so ein Doppelpunkt :, wie er zum B. Zeile 3 nach Mega steht? Es müßte doch ein Trennungszeichen sein, oder Gab es zu der Zeit eine halbwegsverbindliche Zeichensetzung, und wenn ja, von wem? Ofte fehlen auch i Punkte, das y hat ein Trema (Gryphus) und die Akzentuierung ist mir undeutlich, daß Ã¡ auf dem Schluß-A ist wohl ein Längenzeichen.
Quaestor sum, quaerere quaerique possum ...
sinemetu
Senator
 
Beiträge: 4476
Registriert: Mo 2. Apr 2012, 18:02

Re: de Pomerania 2 (ma deficiat)

Beitragvon Tiberis » So 9. Jun 2013, 21:53

sinemetu hat geschrieben:Ich habe bei der Annnahme dieser sehr überzeugenden Theorie noch den kleinen Haken, daß es "notapeliotes" heißt, es aber nach lat. Muster dann "ab notopeliote" heissen müsste, falls notus lat. dekliniert wird .... oder ist das als griech. Fremdwort übernommen worden?

und noch was: Würde απ η'λιου nicht zu αφηλιου werden, wie beim Perihel und Aphel der Ellypse?


ellipse, nicht ellypse. ;-)
der vokalische anlaut des zweiten wortes kann bei wortzusammensetzungen nicht wegfallen, vgl. aut-arkie (und nicht etwa autorkie). somit ist not-apeliotes korrekt.
απηλιωτης heißt es auch im griechischen, allerdings ist das jonisch, möglicherweise steht das wort irgendwo bei Herodot. im attischen wäre aspiration zu erwarten , da hast du recht.
ego sum medio quem flumine cernis,
stringentem ripas et pinguia culta secantem,
caeruleus Thybris, caelo gratissimus amnis
Benutzeravatar
Tiberis
Pater patriae
 
Beiträge: 11900
Registriert: Mi 25. Dez 2002, 20:03
Wohnort: Styria

Re: de Pomerania 2 (ma deficiat)

Beitragvon sinemetu » So 9. Jun 2013, 22:25

... dann bleibt nur noch zu fragen, warum Südost, und nicht Südwest, denn nach Mittags kann der Wind ja auch "von der Sonne her" wehen?
Quaestor sum, quaerere quaerique possum ...
sinemetu
Senator
 
Beiträge: 4476
Registriert: Mo 2. Apr 2012, 18:02

Re: de Pomerania 2 (ma deficiat)

Beitragvon Laptop » Mo 10. Jun 2013, 00:07

Hier mal wieder nur zur Orthographie:
Pamerania => deficiant, Pomerania
hic => sic
eadem => eandem … fortunam
coartatur => coarctatur. Das war die damals übliche Schreibung. "ct" als Ligatur, das sieht man an dem Bogen zw. beiden Lettern.
plerumque => plerunque, mit "n" vor "q"
Cuijus => Cujus
Vistula => Vistulam
(?) => "v", d. h. verò
Butowium => Butovium
Quartuns => Quartus
ollos => illos
(et) aliaeq(ue) => aliaeque
Rugiam => Rugia jam

NB: Nach Zahlen/Ziffern steht prinzipiell ein Punkt, das ist kein Satzpunkt, auch kein Ordinalpunkt.
NB: Was bei Zahlen wie ein "j" aussieht, ist denke ich, die Ziffer "1" als Swash-Letter, d. h. mit "1" würde ich es wiedergeben
NB zu diakritischen Zeichen: auf Adverbien steht entweder ein Gravis (rarò, valdè, variè) oder nichts. Auf den Präpositionen "a" und "e" immer ein Gravis (à, è). Auf Ablativen oft ein Zirkumflex (hâc, tabulâ)

Insgesamt also etwa:
ma deficiat ea ad Pomeranos revertatur. Et verſâ vice, ſi Pomerani, quod Deus aver
tat, deficiant, Pomerania cedat Marchionibus. Pomerelliam Meſtovinus Primislao Polo
niæ Principi ex ſorore nepoti Teſtamento donavit, et ſi filiam à matre avulſit. Mega
polenſes etiam belli inter Pomeranos et Marchiones tempore Dargunum, Stavenhagiã,
Brodam, Ivenacum à Pomeranis fundatum eripuere. Vt ſic Gryphus ille Pomeranicus eã
dem cum Romanâ Aquilâ fortunam, plumis à varijs variè avulſis, expertus fuerit. Hæc tanta
damna DEI benignitas aliquâ parte compenſavit Anno 1325. Principatus Rugiæ et Anno
1357. Comitatus Gutzcoviæ, morte Å¿uorum Dominorum, acceßione. Hodie Pomeraniæ illi li
mites, qui in hâc tabulâ notati. Ab occidente Megapoli, à meridie Ukermarchiæ, à Notapeliote
Neomarchiæ, ab oriente Pomerelliæ ſexto fermè ab urbe Dantiſco lapide, iungitur. Totum ſep
tentrionale latus illi claudit Orientale mare. Cujus longitudo licet longe ultra 60. miliaria Å¿e
extendat, latitudo tamen rarò ultra 12. plerunqꝫ 10. 8. 7. milliarum. Circa Colbergam etiam
ad 4. mil. coarctatur. Latitudo locorũ ex tabulâ patet.
Diviſa illa olim in Citeriorem et Ulteriorem. Illa Ducatus Stetinenſem et Pomeraniam cõ
plexa ab occidente ad montem Gollenberg, prope Cuslinum Å¿e extendit. Quod inter fluvium
Parſantã et Viſtulam interjectũ eſt ad Ulteriorem relatum fuit. Iam verò illa diſtribuitur in
4. Ducatus, unũ Principatum, 1. Epiſcopatũ, 1. Comitatum, et 2. Dominia. Primus Stettinũ
quod à populis, qui ante Chriſtum natum hæc loca inhabitarunt, Sedinum vocatum eſt, in
ter Penam et Inam interjectus, Å¿ecundus inter Inam et Wipperam, proprie Pomerania dictus.
Tertius Caßubia, quæ olim potiorem Pomerelliæ partem complexa, jam circa Lebeburgum et
Butovium Å¿itus. Quartus Vandalia, circa Rummelsburgum, Rugewaldiam, Slaviam et
Stolpam. Principatus Rugiæ olim ſuos reges habuit, et inter illos Odoacrũ, qui Italiam quon
dam armis belli ſubjugavit. Ad hunc Straleſundiũ, Bardum, Tribbeſeha, Grimma, Loitzium
aliæqꝫ urbes Spectarunt, præter illam, q̃ Rugia jam proprie dicitur. Diameter ejus tantum
7. miliarum ſed circumferentia vel 70. ob varia maris divertigia & sinus atqꝫ anfractus
litorum, inſulas et peninſulas. Longè olim fuit major, quippe cum Inſula Ruden con
SI·CICERONEM·ÆMVLARIS·VERE·NON·VIVAS (get a life!) OBITER·DICTVM·BREVITAS·DELECTAT (keep it short and simple = kiss)
Benutzeravatar
Laptop
Augustus
 
Beiträge: 5738
Registriert: Sa 12. Mai 2007, 03:38

Re: de Pomerania 2 (ma deficiat)

Beitragvon sinemetu » Mo 10. Jun 2013, 09:10

Hat das grosse S von Spectarunt eine Bedeutung?
Quaestor sum, quaerere quaerique possum ...
sinemetu
Senator
 
Beiträge: 4476
Registriert: Mo 2. Apr 2012, 18:02

Re: de Pomerania 2 (ma deficiat)

Beitragvon Laptop » Mo 10. Jun 2013, 09:22

Recht oft erscheint im Text der Anfangsbuchstabe eines Wortes großgeschrieben, ohne mir ersichtlichen Zweck.
SI·CICERONEM·ÆMVLARIS·VERE·NON·VIVAS (get a life!) OBITER·DICTVM·BREVITAS·DELECTAT (keep it short and simple = kiss)
Benutzeravatar
Laptop
Augustus
 
Beiträge: 5738
Registriert: Sa 12. Mai 2007, 03:38

Re: de Pomerania 2 (ma deficiat)

Beitragvon sinemetu » Mo 10. Jun 2013, 10:56

Laptop hat geschrieben:NB: Was bei Zahlen wie ein "j" aussieht, ist denke ich, die Ziffer "1" als Swash-Letter, d. h. mit "1" würde ich es wiedergeben

In Prenzlau im Museum gibt es eine alte Sonnenuhr, bei der statt der 10 auch der Buchstabe J zu sehen ist. Leider ist das auf den Abbildungen im Netz nicht zu sehen.
Quaestor sum, quaerere quaerique possum ...
sinemetu
Senator
 
Beiträge: 4476
Registriert: Mo 2. Apr 2012, 18:02

Re: de Pomerania 2 (ma deficiat)

Beitragvon Zythophilus » Mo 10. Jun 2013, 12:44

Ich vermute einmal, dass man "J" für 10 nimmt, weil es der 10. Buchstabe in einem modernen Alphabet ist.
Zythophilus
Divi filius
 
Beiträge: 17075
Registriert: So 22. Jul 2007, 23:10
Wohnort: ad Vindobonam

Re: de Pomerania 2 (ma deficiat)

Beitragvon sinemetu » Mo 10. Jun 2013, 13:09

Zythophilus hat geschrieben:Ich vermute einmal, dass man "J" für 10 nimmt, weil es der 10. Buchstabe in einem modernen Alphabet ist.


Das steht zu vermuten, wenn die Differentiation in i und j ja schon statthatte. Das Prinzip Buchstaben für Zahlen ist ja uralt, man wähnt es um diese Zeit allerdings fast schon ausgestorben...
Quaestor sum, quaerere quaerique possum ...
sinemetu
Senator
 
Beiträge: 4476
Registriert: Mo 2. Apr 2012, 18:02

Re: de Pomerania 2 (ma deficiat)

Beitragvon Laptop » Di 11. Jun 2013, 03:53

Zythophilus hat geschrieben:Ich vermute einmal, dass man "J" für 10 nimmt, weil es der 10. Buchstabe in einem modernen Alphabet ist.


War das nen Scherz? :) Ich meine die Beobachtung ist interessant. Aber an Stellen wie "Annum jj80." steht das "j" in für die "1000" bzw. für "100", oder, was plausibler ist einfach nur für die Ziffer "1" :D Schau dir den Druck an, der ist voll von Swash-Lettern. Das war schick damals.
SI·CICERONEM·ÆMVLARIS·VERE·NON·VIVAS (get a life!) OBITER·DICTVM·BREVITAS·DELECTAT (keep it short and simple = kiss)
Benutzeravatar
Laptop
Augustus
 
Beiträge: 5738
Registriert: Sa 12. Mai 2007, 03:38


Zurück zu Übersetzungsforum



Wer ist online?

Mitglieder in diesem Forum: 0 Mitglieder und 23 Gäste